Trammelant in Tandenland is een interventie met als doel het verminderen van cariës door verbetering van de gedragingen: tandenpoetsen, napoetsen, eet- en drinkmomenten, gebruik van zoete producten en tandartsbezoek. 'Trammelant in Tandenland' is de uitkomst van literatuuronderzoek, Intervention Mapping en vooronderzoek onder leerkrachten.

Deze grondige en planmatige voorbereiding heeft geleid tot de volgende producten: (animatie)filmpjes voor kinderen, prentenboek voor ouder en kind, poetslied, herinner-sticker, reminder en handleiding voor de leerkracht, informatiebrieven voor ouders en deze website met informatie voor ouder, leerkracht en de GGD-medewerker. Daarnaast zijn op deze website de filmpjes en het prentenboek digitaal te bekijken én aanvullende materialen te downloaden zoals kleurplaten en poetsdiploma’s.

'Trammelant in Tandenland' kent vier theorieën en een strategie die centraal staan bij de ontwikkeling en uitvoering.

Entertainment Education Strategie
De Entertainment Education Strategie wordt gebruikt om kinderen, hun ouders en leerkrachten te bereiken. Met name moeilijk bereikbare groepen – met vaak de grootste gezondheidsrisico’s – kunnen met behulp van deze strategie beter bereikt worden, dan via traditionele communicatiekanalen zoals voorlichtingsbijeenkomsten en gedrukte media^1,2 Aan de Entertainment-Education Strategie liggen onder andere het Elaboration Likelihood Model van Petty & Cacioppo³ en de Sociaal Cognitieve Theory van Bandura⁴ ten grondslag.

Theorie van Beredeneerd Gedrag
De Theorie van Beredeneerd Gedrag (Theory of Planned Behaviour) gaat uit van de aanname dat gedrag van personen bepaald wordt door hun gedragsintentie. Volgens de theorie van beredeneerd gedrag wordt gedragsintentie van mensen bepaald door drie aspecten: attitude, sociale norm en eigen effectiviteit⁵. Uit de literatuur bleken deze determinanten inderdaad van invloed te zijn op het gedrag van een gezonde mond.

Implementatie-intentie
Uit eerdere studies is gebleken dat intenties niet altijd een goede voorspeller zijn van gedrag. Dit wordt in de literatuur de intention-behaviour gap genoemd. Implementatie-intenties zijn een effectief hulpmiddel om mensen aan te zetten tot actie en op deze manier de intention-behaviour gap te overbruggen. Implementatie-intenties zijn concrete plannen van actie die specificeren wanneer, waar en welke acties ondernomen moeten worden om een bepaald doel te bereiken⁶. Implementatie-intenties linken in feite een specifiek gedrag aan een specifieke cue, binnen een specifieke tijd en ruimte⁷. In Trammelant in Tandenland wordt het gedrag tandenpoetsen gelinkt aan de cue de herinnersticker of de tandenborstelhouder, binnen de tijdstippen: ’s ochtends en ‘s avonds.

Gewoontevorming
De theorie rond gewoontegedrag kan worden gezien als aanvulling op de theroie van Beredeneerd Gedrag. Als een bepaalde taak, zoals tandenpoetsen, regelmatig wordt uitgevoerd, dan wegen mensen niet steeds de voor- en de nadelen af. Ook is het voor mensen niet nodig om steeds na te gaan of zij het idee hebben dat ze in staat zijn om het gedrag uit te kunnen voeren. Herhaald de situatie zich vaak, dan zal er uiteindelijk sprake zijn van een gewoonte of automatisch handelen zonder een bewust keuzeproces⁸. Aan gewoontevorming liggen de volgende vijf aspecten ten grondslag: 1) herhaling 2) automatisch, 3) frequentie, 4) persoonlijke stijl, 5) onbewust en 6) efficiënt. Om gewoontevorming te stimuleren is het volgende verwerkt in Trammelant in Tandenland:

• Formuleren van implemenatie-intentie.
• Het opnemen van een prompt of een cue to action. In Trammelant in Tandenland betreft dit een herinnersticker of tandenborstelhouder.
• Het geven van reminders/ herhalingssignalen. In Trammelant in Tandenland krijgen de ouders ouderbrieven mee waarin ze eraan herinnert worden en gestimuleerd worden het prentenboek te gebruiken en aandacht te besteden aan een gezonde mond.

Literatuurverwijzing

1. Bouman, M. (1999) The Turtle and the Peacock; Collaboration for prosocial change: the entertainment-education strategy on television. Published Thesis, University of Wageningen.
2. Bouman, M., Maas, L., Kok, G. (1998) Health education in television entertainment—Medisch Centrum West: a Dutch drama serial. Health Educ. Res. 13(4):503-18.
3. Petty, R. E., & Cacioppo, J. T. (1986). The elaboration likelihood model of persuasion. Experimental Social Psychology, 19, 123-205.
4. Bandura, A. (1986) Social Foundations of Thought and Action; A social cognitive theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
5. Ajzen, I. (1991). The theory of planned behavior. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50, 179–211.
6. Gollwitzer, P. M. & Schaal, B. (1998). Metacognition in action: the importance of implementation intentions. Personality and Social Psychology Review, 2, 124-136.
7. Verplanken, B., & Tangelder, Y. (2011). No body is perfect: The significance of habitual negative thinking about appearance for body dissatisfaction, eating disorder propensity, self-esteem and snacking. Psychology and Health, 26(6), 685-701.
8. Verplanken, B., Aarts. H., van Knippenberg A., & van Knippenberg, C. (1994). Attitude versus general habit: Antecendents of travel mode choice. Journals of Applied Social Psychology, 24(4), 285-300.